- ХУЫЦАУЫ КУВÆНДОН
-
Цины уа, зианы уа, ирон фынджы уæлхъус хистæр фыццаджыдæр ссары Хуыцауы ном.Хуыцау сфæлдыста Нарты. Сфæлдыста зæхх, дон æмæ уæлдæф. Зæххыл цыдæриддæр цæуы, уыдон иууылдæр Йæ фæндæй цæуынц. Хуыцауимæ схæцын йæ ныфс никуы ничи бахаста, никуы Йыл ничи фæуæлахиз. «Батрадз зæдтæ æмæ Дауджытыл сегасыл дæр тых уыд, – загъд и Нарты кадджыты, – Хур æмæ Хуыцауæй фæстæмæ». Нæ Иыл фæтых сты Нарт дæр æмæ «фыдвæды бæсты равзæрстой æвæд».Хуыцауы сызгъæрин хæдзар ис уæларвы æппæты бæрзонддæр ран, сызгъæрин къæлæтджыны бады æмæ фæлгæсы дун-дунетæм. Йæ цæст дары зæхмæ, адæмы цардмæ æмæ амæндтæ уары. Хæрзиуæг ракæнын кæмæн хъæуы, уый дæр зоны. Æфхæрын кæй хъæуы, уый дæр зоны. «Хæрзгæнæг дæр Хуыцаумæ кувы æмæ фыдгæнæг дæр, хæрзгæнæг дæр йæхи Хуыцауыл фæдзæхсы æмæ фыдгæнæг дæр», – дзурынц ирон адæм æмæ Йын табу кæнынц. Хонынц æй Стыр Хуыцау, Иунæг Хуыцау, Хуыцæутты Хуыцау.Хуыцауы номыл Ирыстоны бирæ кувæндæттæ ис. Сæ кадджындæртæй иу у, Мæхческы хъæуы кæрон цы кувæндон ис, уый. Хонынц ма йæ Стыр Хуыцауы бæлас дæр. Куывды бон вæййы сусæны мæйы кæрон кæнæ Майрæмты мæйы фыццаг хуыцаубоны. Куывд фæкæнынц радыгай, иу аз дæр цыппар хæдзары, иннæ аз дæр цыппар хæдзары. Йæ рад кæмæн æрхауы, уыдонæй алы хæдзар дæр Хуыцауы кувæндонмæ ратты фыс. Арахъ æмæ бæгæны скæнынц иумæйаг хорæй. Бæрæгбон алы хæдзар дæр кувæндонмæ схæссы æртæ чъирийы. Лæппу кæмæн райгуыры, кæнæ йæ фырт æфсадæй кæмæн ссæуы, уыдон уыцы бон сæрмагондæй кувæндонмæ æрбаласынц кусæрттæ, кувинæгтæ.Адæм фæкувынц Стыр Хуыцаумæ, цæмæй сæ Йæ хорзæх уа, баххуыс сын кæна.кæс ИРОН ÆГЪДÆУТТÆ
Словарь по этнографии и мифологии осетин. 2014.